لطفا شکیبا باشید ...
نشانه های کودک باهوش چیست؟ چگونه کودک باهوش را از سایر کودک ها تشخیص دهیم؟
چگونه می‌توانیم بگوییم که فرزند باهوشی داریم؟
مسلماً، بدون ارزیابی مناسب، پاسخ به این سؤال ساده نیست. هیچ ویژگی جهانی پذیرفته شده‌ای وجود ندارد که والدین بتوانند به دنبال آنها باشند و هیچ نشانه قطعی وجود نخواهد داشت که مطمئناً به شما بگوید آیا فرزند شما تیزهوش و با استعداد است یا خیر؛ با این حال بسیاری از کودکان دارای هوش بالا ویژگی‌های مشترکی با یکدیگر دارند و دانستن این موارد مکان خوبی برای شروع است.
دلیل این صفات مشترک می‌تواند مرتبط با خصوصیات فیزیکی مغز باشد. هوش و استعداد نتیجه هر دو عوامل محیطی و ژنتیکی‌اند و هر دو عامل می‌توانند منجر به ایجاد اختلاف در نحوه کار و رشد مغز شوند. در توضیح تأثیر ترکیب عوامل محیطی و ژنتیکی در هوش کودکان، برخی محققان معتقدند که مهارت‌های شناختی پیشرفته کودکان باهوش (حداقل یا تا حدودی) از توانایی مغز آنها برای پردازش سریع‌تر و مؤثرتر اطلاعات نسبت به کودکان سنین بالاتر ناشی می‌شود.
مغز از میلیاردها سلول عصبی تشکیل شده است که با آزادسازی و دریافت مواد شیمیایی به نام انتقال دهنده‌های عصبی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این مواد شیمیایی از طریق دندریت‌ها، ساختارهای ریشه مانندی که در آن منشعب می‌شوند، حرکت می‌کنند و به دنبال ارتباط با نورون‌های اطراف هستند.
هرچه تعداد بیشتری از این دندریت‌ها و سیناپس‌‌‌‌‌ها وجود داشته باشد، قدرت مغز کودک بیشتر است؛ مانند توانایی‌هایی مثل پردازش اطلاعات، ادراک، تجزیه و تحلیل، استدلال، حل مسئله، به خاطر سپردن و انجام انواع کارهایی که با یادگیری در ارتباط است.
هر بار که کاری انجام می‌دهیم یا تجربه می‌کنیم؛ برای نمونه کتابی را می‌خوانیم، احساسی را تجربه می‌کنیم یا به یک تصویر نگاه می‌کنیم، گروه خاصی از نورون‌های مرتبط با آن فعالیت، تحریک می‌شوند؛ تحریک رشد دندریت‌های بیشتر، آنها را به پردازنده‌های بهتر اطلاعات تبدیل می‌کند و هرچه این اتصالات عصبی متراکم‌تر و کارآمدتر باشد، انجام کارهایی که با آن ناحیه از مغز در ارتباط هستند، آسانتر است.
توانایی‌های کودکان تیزهوش تا حدودی به این اتصالات عصبی پیشرفته مرتبط است؛ زیرا آنها با ضخامت طبیعی بیشتر اتصالات عصبی مرتبط با صفاتی که در آنها هوش یا استعداد دارند متولد می‌شوند و از تجربیات مناسبی برخوردار بودند که به آنها امکان استفاده، حفظ یا توسعه بیشتر این اتصالات را می‌دهد.
آنها با تعداد زیادی از اتصالات عصبی به دنیا آمدند و فرصت کافی برای ایجاد ارتباطات بیشتر و کارآمدتر از طریق یک محیط غنی شده را داشتند.
کودکان تیز هوش چه ویژگی و صفاتی دارند؟
برخی از صفاتی را که کودکان تیزهوش ممکن است داشته باشند عبارتند از؛ توانایی‌های زبانی (کلامی): در حالی که بیشتر کودکان قادر به تشکیل جملات قابل تشخیص هستند و زبان پیچیده را تا حدود ۲ سالگی درک می‌کنند، کودکان تیزهوش اغلب زودتر به این نقاط عطف می‌رسند و با نزدیک شدن به سن مدرسه، دیگر مهارت‌های زبانی نیز در این کودکان پیشرفته‌تر به نظر می‌رسند.
برخی از ویژگی‌های کلامی که باید در هنگام رشد زبان فرزندتان نسبت به دیگر همسالان او جست‌وجو کنید، عبارتند از به کار بردن واژگان بسیار پیشرفته و توانایی بالای یادگیری کلمات جدید، تمایل به صحبت‌کردن سریع، استفاده اولیه از جملات طولانی و پیچیده هنگام استفاده از دستور زبان مناسب، مهارت‌های خواندن زود هنگام (اگر راهنمایی و فرصت داده شود).
به طور متوسط، کودکان بسیار باهوش قبل از چهار سالگی شروع به خواندن می‌کنند؛ در حالی که اکثر بچه‌ها قبل از رسیدن به این نقطه عطف، به شش یا هفت سالگی نزدیک هستند. بسیاری از این کودکان قبل از ورود به مدرسه آموخته‌اند که چگونه بخوانند.
کنجکاوی در مورد جهان؛ آنها مرتباً سؤالاتی راجع به آنچه می‌بینند، می‌شنوند، می‌پرسند و می‌خواهند پاسخ ها و توضیحات کاملی را دریافت کنند. براساس Harvard Business Review؛کنجکاوی به اندازه هوش مهم است و داشتن ذهن کنجکاو، نشانگر خوبی برای موفقیت کودکان است.
کودکانی که سؤالات زیادی می‌پرسند، تمایل ذاتی برای یادگیری را نشان می‌دهند. همه کودکان به دنیای اطراف خود علاقه‌مند هستند، اما کودکان تیزهوش واقعی، یک کنجکاوی سیری ناپذیر دارند تا در مورد کمترین میزان عملکرد کارها بدانند؛ همچنین کودکان باهوش ممکن است صبر والدین خود را با سؤالات بی پایان نیز آزمایش کنند.
توانایی درک کامل و انجام دستورالعمل‌های چند مرحله‌ای در سنین پایین؛ به عنوان مثال «برو به اتاق ناهار خوری، کتاب آبی را روی میز بگذار و آن را دوباره در قفسه اتاق خود قرار بده، سپس لباس را برای من بیاور تا بتوانم آنها را بشویم!»
توانایی درک و مشارکت در مکالمه‌های بزرگسالان؛ کودکان تیزهوش اغلب تفاوت‌های ظریف یا معانی مضاعف را زودتر درک می‌کنند. امکان تغییر زبانی و گفتاری در هنگام صحبت با مخاطبان مختلف؛ به عنوان مثال یک کودک تیزهوش ۴ ساله می‌تواند هنگام صحبت با بزرگسالان یا کودکان بزرگتر، از کلمات و ساختار جمله استفاده کند، اما با کودکان کوچکتر ساده‌تر و کودکانه‌تر صحبت کند.
کودکان تیزهوش اغلب به دلیل بلوغ زودرس، آگاهی بیشتر از وقایع جاری و تمایل به گفت‌وگو با بزرگسالان به جای کودکان دیگر، به عنوان “بزرگسالان کوچک” توصیف می‌شوند.
توانایی‌های یادگیری؛ همه کودکان تمایل ذاتی دارند که درباره دنیای پیرامون خود بیاموزند. آنچه کودکان تیزهوش را از دیگران متمایز می‌کند، سهولت انجام این کار و نشاط طبیعی ظاهری است که با یادگیری به آنها دست می‌دهد. به نظر می‌رسد مغز آنها اسفنج‌های ذهنی است که بدون هیچ زحمتی اطلاعات و ایده‌های جدید را جذب و ترکیب می‌کند. بسیاری از کودکان باهوش زبان آموزان ذاتی هستند که برخی از خصوصیات زیر را نشان می‌دهند.
توانایی یادگیری سریع، کارآمد و انتخاب آسان ایده‌ها و مهارت‌ها؛ دانش دقیق، تمرکز زیاد و علاقه در حوزه‌های خاص به عنوان مثال؛ اشکال، فضا، حیوانات و تمایل به جستجوی اطلاعات در مورد این موضوعات به طور مستقل.
کودکان باهوش غالباً در یک موضوع خاص یا زمینه مورد علاقه دانش عمیق خواهند داشت؛ این ممکن است به معنای آن باشد که آنها می‌توانند نام علمی هر دایناسور را برای شما تعریف کنند یا عملکرد داخلی یک موتور خودرو را توضیح دهند. این موضوع هرچه باشد، دانش کودک تیزهوش معمولاً فراگیر است.
همان‌طور که در پایگاه خبری و علمی Science Daily ارائه شده است؛ «نابغه یا تیزهوش» کسی است که با سن تقریباً ۱۱ سالگی، مهارت‌های تخصصی و ماهرانه یا درک عمیقی از اصول را در یک زمینه خاص را نشان می‌دهد که معمولاً فقط توسط بزرگسالان انجام می‌شود.
توانایی پرسیدن سؤالاتی که نشان از بینش یا درک پیشرفته دارد؛ آنها گنجینه عمیق دانش هستند و بیشتر از آنچه انتظار دارید درباره دنیای اطراف خود می‌دانند.
حافظه عالی و یادآوری آسان آنچه را که قبلاً شنیده، دیده یا آموخته‌اند؛ تمایل به خواندن و ترجیح دادن بیشتر خواندن نسبت به فعالیت‌های بدنی بیشتر و اغلب دوست دارند این خواندن را به تنهایی انجام دهند.
نیاز کم به راهنمایی یا دستورالعمل؛ در هنگام شروع یک فعالیت جدید، یادگیری یک بازی جدید یا دستیابی به مهارت جدید. آنها بیشتر اصرار بر انجام کارها به تنهایی یا به روش خاص خود دارند.
رشد و پیشرفت زودهنگام مهارت‌های حرکتی شامل تعادل، هماهنگی و حرکت؛ کودکان تیزهوش همچنین می‌توانند در برخی از فعالیت‌های حرکتی ریز مانند جمع آوری اشیاء کوچک به عنوان مثال؛ لگوها، حبوبات، اسباب بازی‌کوچک یا جورکردن پازل‌ها، با سرعت بیشتری نسبت به همسالان خود پیشروی کنند؛ با این وجود، ممکن است در سایر مهارت‌های حرکتی به سرعت پیشرفت نکنند.
درک درستی از فرآیندهای تفکر و یادگیری خود دارند؛ آنها ممکن است روش‌های یادگیری خاصی را ترجیح دهند و در برابر استفاده از روش‌های که توسط معلم یا بزرگسالان پیشنهاد می‌شود، مقاومت کنند. آنها قادر به درک، چقدر مطالعه و چه نوع مطالعه، برای رسیدن به یک مهارت یا فهمیدن یک موضوع هستند.
تفکر خلاق؛ کودکان تیزهوش از راهکارهای خود برای حل مشکلات و لذت بردن از پیچیدگی و برقراری ارتباط بین ایده‌ها یا مفاهیم به ظاهر نامربوط لذت می‌برند.
افراد باهوش و نابغه همیشه به دنبال راه‌های جدیدی برای نزدیک شدن به مشکلات یا نگاه به جهان هستند. آنها می‌پرسند«چگونه می‌توانم به چند روش مختلف نگاه کنم؟» چگونه می‌توانم در روشی که می‌بینم، تجدید نظر کنم؟» و با چند راه مختلف می‌توانم این مسئله را حل کنم؟
توانایی تمرکز بر روی یک موضوع به مدت طولانی و غیرمعمول و در عین حال جابه‌جایی سریع توجه هنگام انجام کاری که آنها درک می‌کنند ولی فاقد چالش است یا به آن بی‌علاقه هستند.
صفات عاطفی و رفتاری؛ توانایی‌های عاطفی کودکان باهوش اغلب بیشتر از سایر کودکان است. آنها همچنین نسبت به احساسات و شرایط دیگران حساستر هستند و ممکن است در شرایطی که سایر همسالانشان بی‌تفاوت باشد، همدلی زیادی نشان دهند.
مهارت‌های قدرتمند رهبری؛ کودکان تیزهوش غالباً در فعالیت‌های مختلف مسئولیت رهبری را به عهده می‌گیرند که دیگران را به سمت خود بکشند و راهنمایی کنند.
محققان می‌گویند: کودکان باهوش به طور معمول می‌توانند مسؤولیت یافتن موثرترین راه حل را به عهده بگیرند؛ آنها همچنین خودشان، عملکرد خود را تنظیم می‌کنند و این باعث می‌شود آنها همیشه به دنبال راه‌هایی برای بهبود باشند.
به دلیل این توانایی، آنها معمولاً می‌توانند همسالان خود را هدایت کنند، زیرا آنها به احساس جهت‌دادن و تجربه خود در انجام مسؤولیت اطمینان بیشتری دارند.
توانایی ارتباط و صحبت با بزرگسالان؛ از آنجا که مهارت‌ها و علاقه‌های شناختی آنها می‌تواند به سرعت پیشرفت کند، به راحتی زمانی را با افراد بزرگتر از خودشان در ارتباط و یادگیری هستند. کودکان تیزهوش اغلب به دلیل بلوغ زودرس، آگاهی بیشتر از وقایع جاری و تمایل به گفت‌وگو با بزرگسالان به جای کودکان دیگر به عنوان “بزرگسالان کوچک” توصیف می‌شوند. یک کودک باهوش ممکن است کسی باشد که به جای بازی با بچه‌های دیگر در جشن تولد، با بزرگسالان گفت‌وگو کند.
همچنین کودکان تیزهوش ممکن است در ارتباط با همسالان خود که ممکن است علایق و توانایی‌های متفاوتی دارند، مشکل پیدا کنند. کودکان بسیار باهوش اغلب با همسالانشان احساس بی حوصلگی می‌کنند، زیرا ارتباط با آنها خیلی راحت است و به دنبال گفت‌وگوی تحریک کننده تر با بزرگسالان و حتی سالمندان می‌گردند.
لذت بردن از زمان تنهایی؛ در حالی که کودکان تیزهوش ممکن است از گذراندن وقت با دیگران، از جمله یک دوست (چه همسن خود و چه بزرگتر لذت ببرند، می‌توانند از صرف وقت در فعالیت‌های انفرادی، مانند خواندن، نوشتن، رؤیا پردازی، مشاهده یا صرفاً فکر کردن، لذت ببرند.
قدردانی از زیبایی‌های طبیعی. کودکان تیزهوش بیشتر از طبیعتِ اطراف خود و اشاره کردن درختان، غروب آفتاب، گلها، اقیانوس، حیوانات و سایر موارد زیبایی ذاتی، لذت می‌برند. آنها همچنین می‌توانند علاقه ویژه‌ای به شکل‌های خاصی از هنر نشان دهند؛ به عنوان مثال نقاشی، مجسمه سازی یا موسیقی.
به عنوان آخرین ویژگی می‌توان گفت که این کودکان اصیل (Original) هستند. یک نشانه مشترک برای شناختن کودکان تیزهوش، این است که آنها نه تنها کارهای پیشرفته دیگران را درک می‌کنند بلکه می‌توانند، افکار و بینش‌های منحصر به فرد و اصیل خود، در مورد مشکلات و معماها را ارائه دهند
لطفا شکیبا باشید ...